De Gudsekop leidt zelf haar bemanning op en is dus ervaren in het verzorgen van platbodemtrainingen. Pim en Marieke schreven een verslag van een cursus platbodem zeilen voor het verenigingsblad van botter Trui.
Cursus platbodem zeilen op de Gudsekop
Met het lustrumweekend van botter Trui in juni 2015 hebben we gevaren met skûtsjes op de Friese meren. Eén van deze skûtsjes was de Gudsekop. De Gudsekop is ongeveer net zo groot als Trui en heeft ook eigen cursussen. Wat heel anders is dan op Trui, is dat de Gudsekop geen motor heeft en alles dus op zeil en spierkracht moet gebeuren. Ook heeft de boot een strijkbare mast, wat natuurlijk superhandig is met alle bruggen in Friesland.
Van maart tot en met oktober zijn er elke maand meerdere weekenden die open staan voor iedereen om mee te varen, ongeacht hun zeilervaring. De Gudsekop organiseert ook meerdere keren per jaar een cursus platboden zeilen voor iedereen die al zeilervaring heeft. Wij (Marieke en Pim) zijn met de 4-daagse herfsttraining eind oktober mee geweest om lekker te varen en vooral ook ervaring op te doen met een andere boot dan Trui en de trucjes die erbij komen kijken als je zonder motor vaart.
Eigen leerdoelen staan centraal
Woensdagavond was er aandacht voor een voorbespreking aan boord. “Wie ben je?” en “Wat zijn je leerdoelen voor deze dagen?” stonden daarbij centraal. Ook werd het concept “OEI” uitgelegd, ofwel “Ongewenst Eigen Initiatief”. Voor elke manoeuvre wordt een schipper aangewezen die alles moet regelen. Als jij niet de aangewezen schipper bent, mag je geen tips geven of uit jezelf een lijntje aantrekken of wat opruimen. Het idee is dat je daarvan zelf het meeste leert als je de schipper bent: je moet overal zelf aan denken en je kan je er niet doorheen bluffen omdat je bemanning toevalligalles al voor je heeft gedaan.
Aandacht voor de basis van platbodem zeilen
Donderdagochtend begon de cursus platbodem zeilen met het gereedmaken van de boot en het “rondje om de mast” (de veiligheidsinstructie). Na een gezamenlijke start werd de groep in tweeën gesplitst: terwijl de ene helft binnen theorie behandelde en zorgde voor de koffie of lunch, was er voor de andere groep alle gelegenheid om buiten intensief te oefenen. Juist door het weinige aantal mensen kon je veel opdrachten uitvoeren en snel leren. Vooral de zeilstanden en standaard manoeuvres en wat daarbij komt kijken op de Gudsekop zijn de eerste dag aan bod gekomen.
Op de Gudsekop zijn er een stuk meer lijnen om de zeilen te stellen dan op Trui. Zo heb je voor het grootzeil een klauw- en piekeval. Door de piekeval te vieren en tegelijkertijd de gijlijnen aan te trekken, kun je de gaffel verticaal tegen de mast aantrekken. Dat is erg handig als je wilt gijpen: daarmee wordt het zeiloppervlak immers sterk verminderd. Ook zit er een katval aan het grootzeil, waarmee je de halshoek van het grootzeil omhoog kunt trekken. Tenslotte wordt de kraanlijn (dirk) ook veel meer gebruikt dan op Trui. Met de kraanlijn kun je de giek ongeveer 45 graden omhoogtrekken. Daarmee kan je veel makkelijker gijpen en veilig door extreem smalle slootjes manoeuvreren.
Cursus platbodem zeilen
Op de Gudsekop leer je zeilen door te dóen. Geen klassikale uitleg aan wal of stappenplan op papier, maar samen aan dek, met wind in de zeilen en touwen in je handen. Daarom spreken we zelf liever niet van een ‘cursus’, maar van een 'training'. Want een training is iets waar je actief in beweegt, waar je samenwerkt, uitprobeert, terugkijkt en weer opnieuw probeert. Je groeit niet door alleen te luisteren, maar door te ervaren.
Onze trainingen zijn praktijkgericht en persoonlijk. Er is geen vast lesprogramma – wél een leerproces waarin je onder begeleiding van ervaren trainingsschippers werkt aan inzicht, zeemanschap en vertrouwen aan boord. Kijk in de vaarkalender wanneer de trainingen zijn en schrijf je in voor een training.
Gevorderde technieken
De volgende ochtend zijn we aan de kant begonnen met het oefenen van de “overstagboom”. Dit is een speciale techniek waarmee je een overstag kunt redden die anders net niet was gelukt. Heel handig met opkruisen in de Friese slootjes waar niet altijd de ruimte is om na een overstag genoegsnelheid te lopen om direct weer overstag te kunnen. Het idee is dat je razendsnel een boom uit het gangboord pakt en deze op het juiste moment onder de fok door mikt, alsof je aan het speerwerpen bent. Het beste is als je de boom dan net in de wortels van het riet weet te gooien. Dan zakt je boom niet weg in de blubber. Na het gooien ga je in de boom hangen om de boot daadwerkelijk overstag te duwen. ’s Middags hebben we allerlei manieren van aanleggen en andere manoeuvres kunnen oefenen, waarbij we ook de overstagboom in de praktijk konden brengen.
Zaterdag hebben we geleerd hoe je de mast moet strijken: de overloop van de fok weg, de zijstagen loshalen, de gaffel van de mast knopen, voorluiken open, krukje achter neerzetten waar de mast op kan rusten, borgbout eruit en vervolgens rustig de voorstag laten vieren en op het achterschip de mast opvangen. Door het grote contragewicht kost het eigenlijk vrij weinig moeite om de mast te strijken en weer te zetten. Ook hebben we geoefend met jagen.
Platbodem zeilen zonder motor
De Gudsekop heeft een speciale jaaguitrusting waarin 4 mensen achter elkaar kunnen lopen. De eerste jager heeft de taak om steeds vooruit te rennen bij aankomende slootjes en hekjes, om te kijken of je eroverheen kunt stappen en om ervoor te zorgen dat de jaaglijn strak blijft staan als de rest van de jaagploeg erover heen klimt. De achterste man in de jaagploeg zorgt voor de communicatie met de boot. Vanuit de boot wordt de jaaglijn hoger of lager gezet om ervoor te zorgen dat de jaaglijn niet achter bomen blijft haken.
Zondag zijn er nog een paar Man-Over-Boord oefeningen gedaan. Dat gaat heel anders dan op Trui: met behulp van het hekanker. Met het meer of minder lijn geven van het hekanker kun je precies bepalen dat je stilligt bij de drenkeling. Met behulp van een boom kun je de Gudsekop nog een stukje opzij bomen als je niet precies bovenwinds van het slachtoffer het anker erin hebt gegooid. We hebben lekker gevaren deze dagen en hebben weer een boel geleerd over specifieke trucjes met de Gudsekop en handige dingen als je geen motor hebt. Ervaring die we vast kunnen gebruiken met de komende Zachtebedrace, een zeilwedstrijd voor platbodems op de Waddenzee waarbij je punten kan verdienen door opdrachten en manoeuvres uit te voeren zonder gebruik te maken van de motor!
Pim & Marieke
Zelf een cursus platbodem zeilen volgen?
Bij de Gudsekop kun je alle ins en outs leren over zeilen op een skûtsje zonder motor. Het maakt niet uit of je komt voor één meerdaagse training ter kennismaking met platbodem zeilen of een volledige schippersopleiding wilt volgen of iets daar tussenin. Als je bij de Gudsekop een cursus platbodem zeilen volgt, wordt er een trainingsboekje voor je gemaakt. Alles wat je tijdens deze meerdaagse training oefent en leert wordt daarin geregistreerd, zodat je bij een volgende cursus verder kunt leren waar je gebleven bent.
Zin gekregen om te starten? Kijk in de vaarkalender wanneer de trainingen zijn en schrijf je in! Of lees eerst verder over onze meerdaagse zeilcursussen.
Veelgestelde vragen over onze cursus platbodem zeilen
Ik zoek een korte cursus platbodem zeilen. Geeft de Gudsekop die ook?
Meerdere verhuurders bieden korte cursussen platbodem zeilen aan. Veelal zijn die gericht op vaardigheden om veilig een gehuurd schip mee te kunnen nemen. In Gudsekop-trainingen werken deelnemers aan zeil- en schippersvaardigheden. Wij zijn van mening dat je leert als je uitprobeert, terugkijkt en weer opnieuw probeert. Je groeit niet door alleen te luisteren, maar door te ervaren. Daarom geeft de Gudsekop geen korte cursussen en noemen we onze ‘cursus’ zelf liever meerdaagse ‘training’.
Is er verschil tussen een skûtsje cursus en een platbodem cursus?
Een skûtsje cursus is een platbodem cursus, echter niet iedere platbodem cursus is een skûtsje cursus. Als je leerdoelen hebt voor een ander type platbodem, neem dan contact met ons op om te overleggen of we je kunnen helpen met je leerdoelen. Als je wilt trainen op je eigen schip kan je bijvoorbeeld terecht bij Scheepswijs.
